Ons watererfgoed

In de Noordoostpolder wordt het water nog iedere dag bedwongen. De Zuiderzee geeft zich na al die jaren van drooglegging nog altijd niet gewonnen. Dat gevecht tussen mens en water is hier overal zichtbaar. In de kilometerslange dijken die onze polder omringen. In de sluizen, waar je zo goed kunt zien hoe ver wij eigenlijk beneden zeeniveau liggen. In de gemalen die iedere dag miljoenen liters water de polder uitpompen. Maar ook in ons watererfgoed, dat we zorgvuldig bewaren. Beklim bijvoorbeeld eens onze karakteristieke Poldertoren, bezoek het voormalige Zuiderzee-eiland Schokland en wandel door het bijzondere Waterloopbos, waar Nederland leerde werken met het water.

Het nieuwe land

Op de bodem van de Zuiderzee

Na de afsluiting van de Zuiderzee is in 1937 begonnen met de aanleg van de Noordoostpolder. Drie jaar later werd het laatste gat in de 54 kilometer lange dijk gedicht. Op 9 september 1942 viel de Noordoostpolder officieel droog.

Waterbeheersysteem

Houdt onze voeten droog

Het grootste deel van de Noordoostpolder ligt onder zeeniveau, dit varieert van 1 meter onder NAP tot bijna 5 meter onder NAP. Om het water op peil te houden zijn tochten, sloten, vaarten, stuwen en gemalen aangelegd: het waterbeheersysteem in de Noordoostpolder. Dit waterbeheersysteem is onderdeel van de poldergeschiedenis in Nederland. Een geschiedenis van droogmaken, inrichten en waterbeheer.

Bedacht

Op de tekentafel

De Noordoostpolder is ingedeeld naar het Inrichtingsplan uit 1936: met één centrale plaats (Emmeloord), daaromheen tien kleinere dorpen op fietsafstand vanaf Emmeloord (want de meeste mensen hadden nog geen auto) en met meerdere kanalen en vaarten.

Waterbeheer

Vaarwegen

Gemalen - 1.500 miljoen m3 water weggepompt

Sluizen

Eerbetoon

Aan ons watererfgoed

Tegenwoordig ligt er een fontein in de vorm van de gemeente Noordoostpolder in het centrum van Emmeloord. Het is met warm weer een gewilde speelplek voor kinderen, en voor anderen om naar hen te kijken, maar als je de fontein van bovenaf zou bekijken, dan zou je er de drie hoofdvaarten naar en gemalen in Lemmer, Urk en Kraggenburg in herkennen. Een mooi eerbetoon aan de geschiedenis van de Noordoostpolder.

De Poldertoren

Het hart van de Noordoostpolder

In 1950 werd een prijsvraag uitgeschreven voor het ontwerp van de Poldertoren. De Amsterdamse architect H. van Gent won in 1951 met zijn ontwerp ‘Utilis’. Dit vormde de basis voor het uiteindelijke ontwerp van 1954, dat werd uitgevoerd door H. Fokkens. De Poldertoren in Emmeloord werd tussen 1957 en 1959 gebouwd als symbool van de overwinning op het water en de eenheid van de polderbewoners. De 65,3 meter hoge toren was naast uitkijktoren en carillontoren ook een watertoren. Hij staat precies in het hart van de Noordoostpolder en is van oudsher een baken in het nieuwe land, die vanuit de wijde omgeving te zien en te horen is.

Zwart wit foto van een toren in Emmeloord in de Noordoostpolder waar een paar bomen omheen staan. Op de voorgrond zie je enkele kinderen bij het water staan kijken.

Een uitkijkplatform

Uitzicht over de polder

Bovenin is een uitkijkplatform met een adembenemend uitzicht over de polder. Daar is ook het carillon met 48 klokken te zien. Eén daarvan functioneert als luidklok. Helemaal bovenop de Poldertoren prijkt een vergulde koperen windvaan in de vorm van een koggeschip. Deze herinnert aan lang vervlogen tijden, toen dit type schepen nog over de Zuiderzee voer.

Meer over de Poldertoren

Een knap staaltje engineering

Het Waterloopbos

Schaalmodellen van waterwerken

Het Rijksmonument Waterloopbos is niet alleen een prachtig bos om in rond te struinen, het heeft ook een bijzondere geschiedenis. Het Waterloopkundig Laboratorium deed er namelijk jarenlang onderzoek naar de werking van water. In het bos vind je dan ook ruïnes van schaalmodellen van 35 grote waterwerken uit de hele wereld.

Een muur in het waterloopbos waar water uit stroomt. In marknesse in de Noordoostpolder.

Openlucht experimenten

Techniek en groen

De Deltawerken zijn er bijvoorbeeld ontworpen, maar ook de havens van Rotterdam, Lagos, IJmuiden, Istanbul en Bangkok. Met water, dammen, stuwen en golfslagmachines kon de werkelijkheid worden nagebootst in het bos. De natuur heeft sinds het vertrek van het Waterloopkundig Laboratorium langzaam weer bezit genomen van de waterloopkundige modellen. Daardoor is er een unieke wisselwerking ontstaan tussen techniek en groen.

Meer over het Waterloopbos
Een dichtbegroeid bos met verschillende bomen met groene bladeren die om een waterplas staan in Marknesse in de Noordoostpolder.

Kunst in het waterloopbos

Deltawerk//

In het Waterloopbos staat het gigantische kunstwerk Deltawerk// van RAAAF en Atelier de Lyon. Het is een eerbetoon aan de Deltagoot, die eind jaren zeventig werd gebouwd in het bos. In deze bijna 200 meter lange betonnen kolos konden metershoge golven worden gemaakt, waarmee onder meer de Stormvloedkering in Zeeland werd getest.

Meer over Deltawerk//
Een man kijkt naar grote betonnen panelen die soms dwars staan. De oorspronkelijke functie van deze panelen was een Deltagoot. Dit staat in het Waterloopbos in de Noordoostpolder.